میاندوآب
میاندوآب، در دنیای قدیم از مناطق پررونق ایران، به شمار می‌آمد. اینجا میاندوآب است. گوشه‌ای از ایران زیبای ما! شهری که جاری است، میان دورود پرخروش، یکی سیمینه نام دارد و دیگری زرینه هر دو با پسوند رود و اما میان این دو آب، شهری در حرکت است؛ با تاریخ و طبیعتی بکر!
گذرگاهی برای امرای ماد، اورارتو، کرد، سلجوقی، ترک و مغول؛ همگی زندگی کرده‌اند و حکومت. حالا پس از این همه سال دوباره صدایشان میکنیم… اینجا میاندوآب است، مردمانی بلند نام دارد و نیک سیرت!
از لحاظ گروههای جمعیتی، میاندواب و اطراف آن بسیار متنوع است. زبان رایج در میاندوآب تورکی آذربایجانی است، از خصوصیات بارز مردم این شهرستان صداقت و ایثارگری، میهمان‌نوازی و متعصب بودن به آداب و رسوم می‌باشد!
میاندوآب در سر چهارراهی میان شهرهای شاهیندژ، بوکان، مهاباد و تبریز قرار دارد و سه استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی و کردستان را به هم متصل کرده است تعدادی از روستاهای آن از پیروان اهل حق یا علوی هستند. در شهر میاندوآب، تعداد بسیاری پیرو طریقت دراویش اززمانهای قدیم بوده‌اند. جمعیت میاندواب، طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۲۷۳۹۴۹ نفر بوده است که از این تعداد ۱۴۱۲۹۶ نفر آنان مرد و ۱۳۲۶۵۳ نفر آنان زن بوده اند.
“سیمینه‌رود (تاتائو)
سرشاخه‌های اصلی این رودخانه، از دامنه‌های شمالی کوههای زمزیران و خسرو و ابراهیم جلال و مام سور سرچشمه می‌گیرند. و در امتداد کلی جنوب به شمال جریان یافته پس از مشروب نمودن زمینهای کشاورزی کناره‌های خود، به یکدیگر می‌پیوندد و به رودخانه سیمینه‌رود را تشکیل می‌دهند… از سرشاخه‌های پرآب سیمینه‌رود، می‌توان به شاخه‌های زنبیل و حمزه‌آباد اشاره کرد.
“آبهای راکد شهرستان” آبهای راکد شهرستان میاندوآب در سه بخش سدها، تالابها و دریاچه‌ها بررسی می کنیم.
“سدهای شهرستان” در محدوده میاندواب، یک سد انحرافی بنام نوروزلو (سدانحرافی نوروزلو)، احداث گردیده است. این سد در ۱۵ کیلومتری جنوب‌شرقی میاندوآب در جوار قریه نوروزلو واقع گردیده است.
“زمین‌شناسی” طبق نقشه زمین‌شناسی ایران تشکیلات زمین‌شناسی این منطقه بشرح زیرمی باشد: “لرزه خیزی” بر طبق آخرین نظریات علمی در تقسیم‌بندی استان آذربایجان‌غربی، برحسب پیش‌بینی احتمال وقوع زلزله محدوده شهرستان میاندوآب، از نواحی بدون تخریب می‌باشد…
معروف است که این عبادتگاه توسط احمد‌خان بیگلر بیگی حاکم مراغه، بنا شده است. ۶٫ چهل پله شاه تپه (قیرخ پیلله)؛ ۷٫ بقعه امامزاده تاج الدین علی؛ ۸٫ قلعه جان آقا (بزرگترین قلعه نظامی مانایی ها)؛ ۹٫ بقیه آثار تاریخی و تپه های باستانی؛ ۱۰٫ موزه میاندوآب؛این موزه، در تاریخ پنجم مرداد ۱۳۴۷ خورشیدی تاسیس شد و در آن آثاری از گذشته ایران جمع‌آوری و به نمایش گذاشته شده است.
از لحاظ گروههای جمعیتی، میاندواب و اطراف آن بسیار متنوع است. زبان رایج در میاندوآب تورکی آذربایجانی است، از خصوصیات بارز مردم این شهرستان صداقت و ایثارگری، میهمان‌نوازی و متعصب بودن به آداب و رسوم می‌باشد!
میاندوآب در سر چهارراهی میان شهرهای شاهیندژ، بوکان، مهاباد و تبریز قرار دارد و سه استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی و کردستان را به هم متصل کرده است تعدادی از روستاهای آن از پیروان اهل حق یا علوی هستند. در شهر میاندوآب، تعداد بسیاری پیرو طریقت دراویش اززمانهای قدیم بوده‌اند. جمعیت میاندواب، طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۲۷۳۹۴۹ نفر بوده است که از این تعداد ۱۴۱۲۹۶ نفر آنان مرد و ۱۳۲۶۵۳ نفر آنان زن بوده اند.
تقسیمات کشوری میاندوآب
تقسیمات کشوری این شهرستان، بنابرآنچه در نتایج آمارگیری سرشماری سال ۱۳۹۵ کل کشور آمده است، بر حسب بخش، شهر، دهستان و روستا به شرح زیر است: بخش‌ها • بخش مرکزی • بخش مرحمت آباد • بخش باروق شهرها • شهر میاندوآب • شهر چهاربرج • شهر باروق
تاریخ شهرستان
کشف چندین اثر باستانی در اطراف ، نشان دهنده سکونت بسیار قدیمی منطقه میاندواب، در دورانهای ثبت نشده تاریخ هست. کوچ قره پاپاق ها و در اوایل سلطنت آقامحمد خان قاجار، به دنبال کوچ اجباری جمعیتی از منطقه کرمان به اهالی شهر میاندواب، اضافه شدند و در مدت دو نسل جمعیت ترک میاندوآب را استحاله کرد…. اسامی برخی محله‌ها و شهرک ها مانند: رابریها، سیرجانیها و کرمانیها نشانگر این حرکت جمعیتی بوده.
کوههای شهرستان
شهرستان میاندوآب، از نظر توپوگرافی، تپه ماهوری و جلگه‌ای است. بجز در شرق میاندوآب، که دامنه‌های سهند درآن واقع است؛ اکثراً تپه ماهوری و هرچه به طرف شهر میاندوآب نزدیک می‌شویم از ارتفاع آنان کم میشود… بلندترین ارتفاع کوههای مرز آذربایجان‌شرقی و غربی، در محل ربط با ارتفاع ۲۸۳۲ متر است و کوههای جان‌آقا، عثمان اولن، آیدشه و ارتفاعات نوروز لو (سد انحرافی نوروزلو در پای این کوه بر روی زرینه‌رود احداث شده) ۱۴۵۰ متر ارتفاع دارند. همچنین کوه قشلاق‌لو، با ارتفاع ۱۳۷۰ متر و ارتفاعات خطایی، در اطراف تالاب چنگیزگلی، با ارتفاع ۱۴۵۰ متر و کوه تلخاب یا قزل کوه، در حد فاصل مهاباد و میاندوآب با ارتفاع ۱۶۴۵ متر می‌باشد…
منابع آب شهرستان میاندوآب
منابع آب شهرستان را در سه بخش آبهای سطحی (رودخانه‌ها)، آبهای زیرزمینی (چشمه‌ها، قنوات و چاهها) و آبهای راکد (تالابها، دریاچه‌ها) مورد بررسی قرار می دهیم. “آبهای سطحی شهرستان میاندوآب” ـ رودخانه ها: رودخانه‌های شهرستان میاندوآب، از رودخانه‌های دائمی و پرآب حوزه آبریز دریاچه ارومیه بوده و از کوههای کردستان و زمزیران و شاخه‌هایی از آن از حد مرزی استان آذربایجان‌غربی با استان زنجان و استان آذربایجان‌شرقی (سهند) سرچشمه می‌گیرند…
رودخانه‌های شهرستان میاندوآب
“رودخانه زرینه‌رود (جیغاتی) این رودخانه، با طول حدود ۲۴۰ کیلومتر، یکی از پرآب‌ترین رودخانه‌های حوزه آبریز دریاچه ارومیه می‌باشد؛ که از کوههای چهل چشمه کردستان و قره الیاس بین سقز و بانه با نام «چم سقز»، سرچشمه می‌گیرد. این رودخانه از مجموعه‌ای از سرشاخه‌های دائمی، فصلی و سیلابی تشکیل میشود و ۳ شاخه اصلی به نامهای ساروق چای، خرخره چای، سقز چای و زرینه‌رود که در سد شهید کاظمی ، به هم پیوسته و با ادامه مسیر پس از دریافت شاخه‌های هولاسو و آجرلو و شاخه‌های فصلی متعدد به طرف دریاچه ارومیه، سرازیر می‌گردد
“سیمینه‌رود (تاتائو)
سرشاخه‌های اصلی این رودخانه، از دامنه‌های شمالی کوههای زمزیران و خسرو و ابراهیم جلال و مام سور سرچشمه می‌گیرند. و در امتداد کلی جنوب به شمال جریان یافته پس از مشروب نمودن زمینهای کشاورزی کناره‌های خود، به یکدیگر می‌پیوندد و به رودخانه سیمینه‌رود را تشکیل می‌دهند… از سرشاخه‌های پرآب سیمینه‌رود، می‌توان به شاخه‌های زنبیل و حمزه‌آباد اشاره کرد.
“رودخانه لیلان‌چای
رودخانه لیلان چای، ازشاخه‌های فرعی زرینه‌رود است؛ که از ارتفاعات جنوبی سهند سرچشمه گرفته و در مسیر خود ۴۰ کیلومتر از جنوب به سوی جنوب‌غربی تغییر مسیر می‌دهد. “آبهای زیرزمینی شهرستان” آبهای زیرزمینی شهرستان میاندوآب را در سه بخش چشمه‌ها، قنوات و چاهها بررسی میکنیم. “چشمه‌ها و قنوات شهرستان میاندوآب” چشمه‌های این شهرستان، اغلب در مناطق کوهستانی ظاهر گردیده‌اند و بهره‌برداری از آب زیرزمینی از طریق چشمه و قنات مرسوم نمی‌باشد… “چاههای شهرستان میاندوآب” در شهرستان میاندوآب، تعداد ۲۵۳۸ حلقه چاه وجود دارد.
“آبهای راکد شهرستان” آبهای راکد شهرستان میاندوآب در سه بخش سدها، تالابها و دریاچه‌ها بررسی می کنیم.
“سدهای شهرستان” در محدوده میاندواب، یک سد انحرافی بنام نوروزلو (سدانحرافی نوروزلو)، احداث گردیده است. این سد در ۱۵ کیلومتری جنوب‌شرقی میاندوآب در جوار قریه نوروزلو واقع گردیده است.
“زمین‌شناسی” طبق نقشه زمین‌شناسی ایران تشکیلات زمین‌شناسی این منطقه بشرح زیرمی باشد: “لرزه خیزی” بر طبق آخرین نظریات علمی در تقسیم‌بندی استان آذربایجان‌غربی، برحسب پیش‌بینی احتمال وقوع زلزله محدوده شهرستان میاندوآب، از نواحی بدون تخریب می‌باشد…
صنایع دستی
۱٫ سفالگری؛ ۲٫ فرش بافی؛ ۳٫ گلیم بافی؛ ۴٫ دست بافته های پشمی… “بازارهای محلی شهرستان میاندوآب” تعداد بازارهای موجود در شهرستان، ۴ عدد می باشد که اجناس شامل: دام زنده، فرآورده های دامی، پوشاک، فرش، صنایع دستی، لوازم خانگی، خشکبار، خواربار، حبوبات، غلات در این بازارها عرضه می شود؛ قدمت این بازارها بیش از ۸۰ سال می باشد. (پر فروشترین فصل بازار، فصل پائیز و کم رونق ترین فصل بازار، فصل زمستان می باشد و بیشتر این بازارها در روز پنج شنبه، جمعه و سه شنبه و چهارشنبه برگزار می شود. مالکیت زمین بازار تحت اختیار بخش دولتی است.)
صنایع و معادن
میاندوآب را تا اندازه ای می توان صنعتی دانست، وجود سد «نوروزلو»، در ۱۵ کیلومتری جنوب خاوری منطقه، کارخانه قند،پتروشیمی میاندوآب،صنایع واقع در شهرک صنعتی شهید باکری، کمپوت سازی و کوره‌های آجر سازی و آهک پزی، بر اهمیت صنعتی این ناحیه افزوده است. (معادن پراکنده ای نیز در کوههای اطراف وجود دارند.)
کشاورزی و دامداری
کشاورزی و باغ داری در این شهرستان رواج کامل دارد و محصولات گندم، چغندر قند، انگور، سیب، گلابی و بادام از محصولات کشاورزی آن این منطقه هستند. دام و فرآورده‌های دامی نیز از محصولات صادراتی میاندواب، محسوب می‌شوند…
آثار و ابنیه تاریخی شهرستان میاندوآب
1/ پل تاتائو؛در غرب سه کیلومتری جاده میاندوآب به اورمیه، روی رودخانه تاتائو (سیمینه رود) ساخته شده است. ۴٫ پل کوسه لر؛ ۵٫ مسجد تاریخی طاق؛اگر از کوچه و پس‌کوچه‌های خیابان ۱۷ شهریور گذر کنی، در داخل یکی کوچه ها، مجذوب معماری بنایی خواهی شد که دست‌کم ۲۰۰ سال قدمت دارد… این اثر خیره‌کننده، “مسجد طاق”، نام دارد.
معروف است که این عبادتگاه توسط احمد‌خان بیگلر بیگی حاکم مراغه، بنا شده است. ۶٫ چهل پله شاه تپه (قیرخ پیلله)؛ ۷٫ بقعه امامزاده تاج الدین علی؛ ۸٫ قلعه جان آقا (بزرگترین قلعه نظامی مانایی ها)؛ ۹٫ بقیه آثار تاریخی و تپه های باستانی؛ ۱۰٫ موزه میاندوآب؛این موزه، در تاریخ پنجم مرداد ۱۳۴۷ خورشیدی تاسیس شد و در آن آثاری از گذشته ایران جمع‌آوری و به نمایش گذاشته شده است.