بوکان بزرگترین شهر آذربایجان غربی و دارای فرهنگ کردی است. این شهر در ابتدا جزو استان کردستان بوده است و سپس در تقسیم‌بندی بعدی که صورت گرفت، به استان آذربایجان غربی پیوسته است. بوکان شهری است که دارای جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بسیاری است.
موقعیت جغرافیایی بوکان
از لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب مرکزی دریاچه ارومیه و در ارتفاع ۱,۳۷۰متری از سطح دریا قرار دارد. از لحاظ آب و هوا در منطقه کوهستانی قرار گرفته و دارای شرایط استپی است. تابستان‌های آن گرم و زمستانی سرد دارد. این شهر از غرب به مهاباد و از جنوب به سقز ختم می‌شود.
این شهر با کردستان عراق نیز دارای خط ارتباطی زمینی است. جمعیت آن مطابق با سرشماری سال ۱۳۹۵ بیش از ۱۹۳,۵۰۱نفر بوده و مساحت شهر به‌صورت طولی بیش از ۱۲ کیلومتر مربع و از مسطح‌ترین شهرهای منطقه است. از لحاظ بافت و سابقه شهری و گردشگری از شهرهای کم‌قدمت محسوب می‌شود و سابقه تاریخی آن به عهد قاجار می‌رسد.
سابقه تاریخی
در دهه پنجاه خورشیدی روی این شهر تحقیقات باستانشناسی بسیاری صورت گرفت و تپه قلاچی به‌عنوان معروف‌ترین اثر بوکان، مشخص کرد. اما این سابقه باستانی با نام امروزی بوکان نبوده، بلکه با نام‌های دیگر در منابع باستانی آمده است.
کاوش‌ها روی تپه قلاچی مشخص کرد که سابقه این تپه به حدود ۳ هزار سال قبل از میلاد می‌رسد.
در دوره اشکانیان و ساسانیان بوکان به‌عنوان پایگاهی مورد استفاده بوده است. وجود آتشکده‌های زرتشتی در شهر مشخص‌کننده چنین واقعیتی است.
مردم شناسی
زبان مردم بوکان، کردی بوده و زبان محاوره آنها کردی سورانی با لهجه بوکانی است. در مورد معنی واژه بوکان نظرات بسیاری داده شده است. برخی بر این عقیده‌اند که واژه بوکان در زبان کردی به معنی عروس است. بوکان را عروس شهرهای ایران و شهر فرهیختگان نیز لقب داده‌اند.
مردم دارای آداب و رسوم کردی هستند که ریشه در باورهای کهن و قومیت آنها دارد. موسیقی این منطقه که موسیقی کردی، ششمال (نوعی ساز بادی) است بسیار معروف است. لباس مرم شهر، لباس‌های کردی است که اغلب کردهای ایران می‌‌پوشند.
رقص‌های کردی و بازی‌های محلی نیز در این شهر در بین مردم، جزو آداب و رسوم آنها محسوب می‌شود.
جاذبه‌های طبیعی و گردشگری
بوکان دارای طبیعت و باغ‌های بسیاری است. از باغ‌های معروف آن می‌توان به باغ امیرآباد، باغ قاضی (باغی است تاريخی با درختان كهنسال و سرسبز كه طی ۵ سال گذشته بر اثر نگاه‌های غيرمسوولانه و اقدامات نسنجبده تخريب و تغيير كاربری شده است) و باغ‌های کوسه اشاره کرد.
- رودخانه زیبای سیمینه رود
- غار قلاچی
- بوستان ساحلی بوکان
رودخانه زیبای سیمینه رود نیز از وسط شهر عبور می‌کند و چشم‌اندازی زیبا از خود به نمایش می گذارد و به دریاچه ارومیه می‌ریزد. این رودخانه بسیاری از زمین‌های کشاورزی را از این طریق آبیاری می‌کند.
غار قلاچی از دیگر جاذبه‌های طبیعی و تاریخی شهر است. غار قلاچی با دهانه ۸ متری در کوه قلاچی واقع شده و در ۱۲ کیلومتری قرار دارد و از جمله غارهای طبیعی محسوب می‌شود.
بوستان ساحلی بوکان نیز یکی از پارک‌های بزرگ شهر است که در غرب بوکان قرار دارد و دارای امکانات رفاهی بسیار زیادی از جمله پیست اسکی، مکان دوچرخه‌سواری، سینما و نمایشگاه است.
کشاورزی
شهرستان بوکان جزو شهرستان‌های برتر تولیدکننده گندم در کشور از لحاظ افزایش کمی و کیفی محصول شناخته شده‌است که هر ساله توانایی تولید ۹۰ هزار تن گندم را داراست و رتبه نخست تولید گندم آذربایجان غربی را در اختیار دارد.
محصولات عمده کشاورزی شهرستان گندم، جو، پنبه، حبوبات و چغندرقند است. از جمله شهرستان‌های سردسیر آذربایجان غربی است که میوه‌های آن سیب، هلو و زردآلو، آلبالو، خیار و.. است. به لحاظ داشتن مراتع فراوان و سرسبز، پرورش گوسفند، بز و گوساله در آن رواج دارد و صدور آن از اهمیّت خاصی برخوردار است. از صنایع دستی، جاجیم بافی و گلیم بافی دارد.
شهرستان بوکان با تولید بیش از ۶۰۰۰ تن انواع سبزیجات، رتبه دوم آذربایجان غربی پس از شهرستان ارومیه را در این محصول کشاورزی داراست.